Omgaan met belangen,
conflict & weerstand
In een gebied heb je te maken met diverse stakeholders (waaronder al dan niet georganiseerde inwoners en ondernemers, diverse betrokken overheden, natuur- en terrein beherende organisaties). De verschillende partijen hebben niet alleen een andere achtergrond, rol, vaardigheden en kennis, maar zeker ook uiteenlopende belangen. Dit kan soms schuren wanneer je intensief met elkaar gaat samenwerken. In deze factsheet lees je hoe je hiermee om kunt gaan.
LEES VERDER
Schuring is onvermijdelijk; ga het niet uit de weg
Schurende belangen en conflictsituaties zijn bij gebiedsontwikkelingen onvermijdelijk. Dit moet je niet weg-organiseren of wegpoetsen, want het komt altijd weer boven. Het benoemen en elkaar bevragen is nodig om te komen tot ontwikkeling, vooruitgang en scherpere plannen. Alleen dan kun je toewerken naar een uitkomst die hopelijk een brug slaat tussen individuele belangen en gemeenschappelijke meerwaarde. Conflicterende belangen kunnen echter ook zorgen voor een regelrechte patstelling in een gebied of persoonlijke relaties tussen buurtgenoten ernstig onder druk zetten. Dat wil je natuurlijk voorkomen.
“In Zundert ging samenwerken in een gebied met vallen en opstaan. In een van de zeven pilotgebieden werden te vroeg in het proces (te ver uitgewerkte) plannen voor initiatieven getoond. Dit leidde tot weerstand, onrust en de verdenking dat de gebiedsregisseur niet onafhankelijk was. Uiteindelijk heeft de gebiedsregisseur de functie neergelegd. Ook voor de initiatiefnemers had het grote gevolgen. Er ontstonden gespannen relaties tussen hen en buurtgenoten en het had een negatief effect op de voortgang van hun initiatieven.”
TIP 1:
Neem de tijd, werk aan vertrouwen
Werk stap voor stap om het vertrouwen te winnen. Ga niet té snel met elkaar in gesprek over concrete individuele initiatieven of plannen. Dan loop je namelijk het risico dat mensen uit de gemeenschap de kaarten op de borst houden. Het is voor alle betrokkenen een nieuwe manier van werken wat in het begin wennen is. Luister eerst naar het verhaal van elk huishouden of iedere ondernemer, door bijvoorbeeld een keukentafelgesprek te voeren. Dit bevordert het onderlinge vertrouwen. Vervolgens ga je in groter verband aan de slag met wat belangrijk is voor de nabije toekomst van het gebied. Als dit gezamenlijke beeld er is, ontstaat er meer ruimte om met concrete initiatieven aan de slag te gaan. Dit is een organisch proces, waarbij je steeds één of twee stappen vooruit kunt kijken, maar niet vanaf de start de stappen kunt formuleren.
Do's voor omgaan met belangen
- Zorg dat je gezamenlijk een duidelijk groepsdoel formuleert (waartoe kom je bij elkaar).
- Erken dat er verschillende belangen zijn, dat deze naast elkaar mogen bestaan en nuttig zijn om te bespreken met elkaar om tot betere oplossingen te komen.
- Luister echt naar elkaar.
- Blijf continu werken aan een veilige en respectvolle setting. Soms helpt het om samen gedragsafspraken te maken waar je elkaar aan houdt.
- Heb oog voor de emoties die onder standpunten liggen en vraag door tot je de kern raakt.
- Draag uit dat mensen elkaar nodig hebben in het gebied.
- Werk aan het wegnemen van wantrouwen tussen partijen (ondernemers – overheid - inwoners).
- Stimuleer mensen met een individueel belang of initiatief om uit te leggen wat dat toevoegt aan het bredere gebied en aan de belangen van anderen.
- Blijf communiceren en informeren om betrokkenheid te realiseren. Nodig mensen actief uit en laat de groep deelnemers zo op een positieve manier groeien. Dit kan ook helpen in het laten aanhaken van mensen die initieel weerstand ervaren.
TIP 2:
Wees je bewust van historie
Voordat je op inhoud het gesprek aangaat, moet je je bewust zijn van de emoties die spelen, mogelijk ook vanuit het verleden. Er zijn mogelijk vooroordelen en aannames over andere stakeholders op basis van eerdere ervaringen die het vertrouwen in elkaar en transparantie naar elkaar toe in de weg staan. Emotie en weerstand worden versterkt als belanghebbenden het gevoel hebben, niet gehoord en gezien te worden en geen invloed meer te kunnen hebben omdat er al vastomlijnde plannen liggen. Dit blokkeert het proces naar een open gesprek over mogelijke oplossingen. Behoud flexibiliteit in de plannen en het proces om recht te blijven doen aan belangen en gevoeligheden van anderen, ook als die zich pas later in een proces voordoen.
Dont's voor omgaan met belangen
- Raak niet te diep verzeild in de inhoud en kies geen kant. Blijf onafhankelijk in je rol.
- Voorkom dat álle aandacht naar een eventueel conflict gaat en daardoor al het andere stopt. Blijf ook oog hebben voor wat wél lukt en voor zaken waar je wel mee door kan.
- Begin geen participatieproces als de plannen al zijn dichtgetimmerd. Teveel vooraf opgelegde kaders blokkeert het proces naar mogelijke oplossingen.
- Laat het conflict niet zodanig escaleren dat er geen gesprek meer mogelijk is (bedenk liefst van te voren al opties om zaken tijdelijk te ‘parkeren’), maar duik ook niet weg als het lastig wordt.
- Onderschat conflicten niet door ze te negeren of ontkennen, want dat lost het conflict niet op. Maak het bespreekbaar. Soms helpt het om daarvoor in een kleinere setting bij elkaar te komen en dit gesprek te laten begeleiden door iemand die er helemaal los van staat. ·
- Luister niet alleen naar de deelnemers die het hardste roepen, maar zorg dat iedereen gehoord wordt.
