    |  Gebiedsgericht samenwerken    |    Een goede start

Een goede start 

Hoewel er dikwijls een grote urgentie voor verandering gevoeld wordt, komt daarmee gebiedsgericht samenwerken niet vanzelf van de grond. Je leert in deze factsheet hoe je gebiedsgericht werken goed opgestart. Vervolgens kun je aan de slag met bepalen van deelgebieden en het samenstellen van gebiedsteams. We delen hoe dit in Zundert is aangepakt. 

TIP 1

Zorg voor een gedeeld gevoel van urgentie

Om betrokkenen in een gebied mee te krijgen in een nieuwe manier van werken is een stevig gedeelde urgentie nodig. De overheid, de gemeenschap en ondernemers moeten voelen dat de oude manier van werken onvoldoende resultaat oplevert, dat er iets anders nodig is en vooral ook dat iedereen de ander nodig heeft. Urgentie ontstaat op verschillende manieren, zie de urgentie in Zundert hiernaast beschreven.Wat in ieder geval belangrijk is, is dat er zowel bestuurlijk wil en commitment is als bottom-up energie vanuit de samenleving. Zowel de overheid als de gemeenschap is bereidt om op gelijkwaardig niveau het proces in te stappen.

TIP 2

Breed het gesprek aangaan

met de lokale gemeenschap

Als je je verdiept hebt in het gebied en er tekent zich een startende groep af die samen bereid en enthousiast is om het gebiedsproces aan te zwengelen, dan is het belangrijk om breed het gesprek aan te gaan met de lokale gemeenschap. Dit is belangrijk, omdat:

• Je hiermee waardevolle inhoud ophaalt die nodig is om het gebied en de thema’s die centraal staan te bepalen. 
• Je laat zien dat de lokale kennis en behoefte leidend is en dat het een proces van de hele gemeenschap is.

Gedurende het hele gebiedsproces moet je het gesprek blijven organiseren, zodat de gemeenschap zich betrokken en gehoord blijft voelen.

"In Zundert is in de startfase per dorp een openbare gebiedsbijeenkomst gehouden om de buikpijn, de trots, de kansen en uitdagingen in het buitengebied in beeld te brengen. Vervolgens zijn de gebiedsteams de gemeenschap blijven betrekken, onder andere door keukentafelgesprekken en gebiedsbijeenkomsten, én zijn er regelmatig openbare informatieve bijeenkomsten georganiseerd."

TIP 4

Goed verwachtingsmanagement:

balans tussen ruimte en kaders 

Je begint met elkaar aan een nieuwe samenwerking en begeeft je op onbekende paden. Dit geeft onzekerheid en verwachtingen bij betrokkenen over ‘hoe gaan we dit doen’ en ‘wat wordt mijn rol’ en ‘wat is eigenlijk (on)mogelijk’. Juist dan is helder verwachtingsmanagement belangrijk. Een aantal tips hiervoor: 

• Betrokkenen uit de lokale gemeenschap hebben er veel aan als ze de context van waaruit de overheden opereren beter kennen. Wat zijn de bredere opgaven en het publieke belang waarvoor de gezamenlijke overheden staan? Wat zijn de wettelijke kaders? Wat is de ruimte en rek om te experimenteren, het anders te gaan doen?
• Praktisch is het goed aan te geven hoe lang bepaalde doorlooptijden zijn en welke stappen overheden moeten nemen voor een zorgvuldige besluitvorming.  
• Voer op gezette tijden het gesprek over verwachtingen over het proces. Bij wie liggen welke verantwoordelijkheden? Waar houdt ieders rol ook op? Hoeveel tijd kan en wil iedereen investeren? Wat heeft ieder randvoorwaardelijk nodig om zijn rol te kunnen vervullen? 

"In Zundert was een belangrijk momentum het onderzoek naar leegstand in het buitengebied. Zundert stond hoog in de ranglijst van gebieden waar de meeste leegstand was. De dorpsraden trokken aan de bel en de gemeenteraad had een bestuurlijke opdracht vastgesteld. Dit was aanleiding voor gesprekken tussen de drie betrokken overheden en de lokale gemeenschap, waarin ze aftastten waar de gezamenlijke grond voor samenwerking zat."

TIP 3

Leer het gebied, de mensen en elkaar kennen 

Om het gebiedsgericht werken in gang te zetten, is een gedreven en enthousiaste groep betrokkenen nodig. Zij brengen energie, het netwerk en kwaliteiten met zich mee. Deze mensen maken het verschil in het hele proces! De juiste mensen aan tafel krijgen is een onmisbare stap om als overheid succesvol gebiedsgericht te gaan werken. Het is niet altijd meteen duidelijk wie de juiste personen zijn. Je kunt hier zicht op krijgen door:

• Je te verdiepen en aanwezig te zijn in het gebied.
• Veel gesprekken te voeren.

Vraag je bijvoorbeeld af:

• Waar komt het gebied historisch vandaan?
• Wie wonen er nu?
• Wat is de relatie tussen de bewoners en ondernemers in het gebied?
• Wat is (van oudsher) hun houding jegens de overheid?
• Waar is men trots op?
• Wat is de cultuur en mentaliteit?

Op die manier krijg je ook zicht op de formele én informele netwerken en wie je echt aan tafel moet hebben om in het gebied met belangrijke (verander)vraagstukken aan de slag te gaan.

De overheid kan vanuit twee rollen vertegenwoordigd zijn. Namelijk vanuit het proces en het project en vanuit inhoudelijk beleid en belangen in het gebied. Dit is vaak niet dezelfde ambtenaar. 

Bij het vormen van gebiedsteams is het belangrijk te letten op of alle benodigde kennis aanwezig is 

In de pilot "Vitaal Buitengebied" is per gebied een gebiedsteam samengesteld. De gebiedsteams onderhouden het contact met de brede samenleving, gaan aan de slag met het opstellen van een gebiedsvisie en werken aan de initiatieven die in het deelgebied ontwikkeld worden. Bij het samenstellen van een gebiedsteam is het belangrijk te letten op:

• De vertegenwoordiging van verschillende rollen en stakeholders die belangrijk zijn voor het gebied.
• Specifieke expertise die nodig is, denk bijvoorbeeld aan water of natuurbeheer.
• Dat de leden betrokken zijn bij het héle gebied, een groot netwerk hebben en een breed vertrouwen genieten.
• Dat de leden elkaar waarderen om de unieke kennis en vaardigheden die elke persoon met zich meeneemt. Niet iedereen hoeft alles te weten.